By Dr Ahmad Khan
د ټي ټي پي د رسنیزو چارو رسمي اداره عمر مېډیا په وروستۍ خپره شوې ویډیو کې یو ډېر خطرناک حالت په ډاګه شوی دی. دا ویډیو ښيي چې ټي ټي پي نور یوازې د پاکستان په پولو پورې محدود نه دي.
هغه ویډیو کومه چې د ټي ټي پي په ټولنیزو رسنیو کې په پراخه کچه خپره شوې. داسې ترهګر لیدل کېږي چې له بېلا بېلو هېوادونو لکه افغانستان، ازبکستان، ترکستان او ښایي له ځینو عربي سیمو څخه پکې ګمارل شوي دي. دا خطرناکه پرمختیا په دې دلالت کوي چې ټي ټي پي اوس په یوه نړیواله ترهګره ډله بدله شوې او د نړۍ امنیت ته یې پراخه اندېښنې پیدا کړې دي. دا وضعیت یوه ګډه نړیواله غبرګون ته اړتیا لري. ترڅو له دې نوي ګواښ سره چې له ډېره وخته پټ پاتې و، په اغېزمنه توګه مقابله وشي.
د یوې سیمه ییزې ترهګرې ډلې د نړیوال ګواښ په توګه بدلېدل د هغې له زیاتېدونکو نړیوالو اړیکو او د بهرنیو وسله والو له شمولیت څخه په ښکاره ډول څرګند دي. د دې پرمختیا یوه بېلګه په دې وروستیو کې د دوو بنګله دیشي وګړو نیول دي چې له ټي ټي پي سره یې اړیکې لرلې. دا کسان له پولې هاخوا فعالیت درلود او له ټي ټي پي سره یې د سیمې د ترهګریزو فعالیتونو په مقصد اړیکې ټینګې کړې وې. د دوی نیول د دې ډلې پراخه نړیوال لاسرسی او له پولو بهر د هغې احتمالي اړیکې په ګوته کوي.
د ټي ټي پي دا ډول څو مليتي اړیکې په شمول له القاعده او د نړۍ له نورو ترهګریزو شبکو سره د دوی اړیکه، د نړیوالې همغږې ترهګرۍ د ګواښ په اړه اندېښنې زیاتوي. دا حالت په سیمه کې د ګډوډۍ رامنځته کولو لپاره په نښه کوي. د ټي ټي پي مخ پر زیاتېدونکی نفوذ یوازې د پاکستان سیمې پورې محدود نه دی، بلکې نړیوالې صحنې ته یې هم خپله اغېزه پراخه کړې ده. دا وضعیت د ټي ټي پي د مخ پر زیاتېدونکي نفوذ د مخنیوي لپاره یوې سمدستي او ګډې نړیوالې تګلارې ته اړتیا لري.
نن ورځ د تحریک طالبان پاکستان (TTP) یو ویډیو خپره شوې ده چې د دې ډلې د غړو سره بهرني جنګیالي هم پکې ښکاري. دا کار په ډاګه کوي چې TTP په نړیواله کچه یو ترهګره ډله ګرځېدلې ده. د TTP له نورو ترهګرو ډلو سره یوځای کېدل نوي خبره نه ده بلکې دا د دوی یو پلان شوی کار دی. د دې ډلې له القاعدې او نورو نړیوالو ترهګرو ډلو سره اړیکې د دوی عملیاتي وړتیا او سرچینې ډېرې کړې دي.
نو اوس اړینه ده چې TTP ته د یوې نړیوالې ترهګرې ډلې په سترګه وکتل شي. دا کار به د دوی د جرمونو په مخنیوي کې مرسته وکړي او د دې ګواښ پراخه بڼه به هم په ډاګه کړي. نړیواله ټولنه د ترهګرۍ سره مبارزې ته ژمنه ده او TTP ته هم باید د دوی د پراخو عملیاتو له امله د یوې نړیوالې اندېښنې په سترګه وکتل شي. د TTP په نړیواله ترهګره ډله نومول به د دوی پر وړاندې د قانوني او عملي اقداماتو لپاره زمینه برابره کړي.
د دی نه علاوه د TTP او د هغې د بهرنیو مالي ملاتړ کوونکو ترمنځ اړیکې هم جدي اندېښنې راپورته کوي. د ملګرو ملتونو یو راپور تایید کړې چې د TTP مشر نور ولي محسود د افغان ډلو له خوا ۴۳،۰۰۰ ډالر ترلاسه کړي. د ملي مقاومت جبهې مشر احمد مسعود او د پخواني افغان پوځ قوماندان ډګروال (م) سمې سادات څرګندونې هم د جدي اندېښنې وړ دي. دوی دواړو په ښکاره وویل چې د افغانستان خاوره د پولې پورې غاړې ترهګرۍ لپاره یو مرکز ګرځېدلې او هند د افغان طالبانو له لارې TTP ته مالي مرسته کوي. د ملګرو ملتونو راپورونه په افغانستان کې د TTP شتون تاییدوي. چې دا بیا د دې خبرې ثبوت دی چې ترهګر له افغان خاورې، په خاص توګه د پاکستان خلاف ناوړه ګټه اخلي.
د تحریک طالبان پاکستان (TTP) نړیوال پراختیا جدي اندېښنې راپورته کړې دي او یوازې پاکستان او افغانستان پورې محدود نه دي. دا ډله له بهرنیو ډلو سره په ګډه او په نړیواله کچه شتون لري. چې د نړۍ نظم او امنیت ته یو پرله پسې ګواښ دی. د غړو د زیاتوالي او قوت په لوړېدو سره د TTP وړتیا له پولو هاخوا د بریدونو همغږي کولو او جنګیالیو ګمارلو ته پراختیا موندلې. چې د دې ډلې ګواښ نور هم زیاتوي. ټی ټی پی اوس له القاعده سره یو ځای شوی. چې د ترهګرۍ د شر په وړاندې په نړیواله مبارزه کې یې دا ډله په یوه لا خطرناکه ځواک بدله کړې ده. له یو متوازن عمل پرته TTP به ټوله سیمه بې ثباته کړي. چې دا به ډېر ژر له جنوبی اسیا بهر هم خپور شي.
نړیواله ټولنه باید د TTP د پراختیا او د هغې د مخ پر ودې اغېز د مخنیوي لپاره په معقول او پرېکنده توګه غبرګون وښیي. یوازې په پاکستان او افغانستان پورې محدود اقدامات به هېڅکله کافي او اغېزمن نه وي. دا د دې شبکې له منځه وړلو لپاره نړیوالې همکارۍ او استخباراتي معلوماتو ته اړتیا لري. د TTP د مالي ملاتړ او له نورو نړیوالو ترهګرو سازمانونو سره د اړیکو د ګډوډولو لپاره یو ډېر متمرکز نړیوال چلند ته اړتیا ده. دا د ساعتونو خبره ده چې نړیوال لوی قدرتونه، د سیمه ییزو لوبغاړو ترڅنګ، د TTP او د هغې د ورانوونکي ایجنډا د شنډولو لپاره یو ځای شي. نړیواله ټولنه باید د TTP پر وړاندې هماغه ډول چلند غوره کړي چې د نورو نړیوالو ترهګرو ډلو پر وړاندې یې کړی دی.
په پایله کې TTP له یو محلي بغاوت څخه په یو نړیوال ګواښ بدل شوی دی. دا یوه روښانه نښه ده چې دا ډله بې ساري لوړوالی ته رسېدلې ده. د TTP بهرنۍ اړیکې د نړیوالو جنګیالیو زیاتېدونکی شمېر او زیات مالي ملاتړ نړیوالې ټولنې ته بیړنۍ غوښتنې په ګوته کوي چې TTP د یوه نړیوال ترهګریز سازمان په توګه ونوموي. د نړیوالې ټولنې چوپتیا به د TTP نفوذ زیات کړي او دا به په ټوله نړۍ کې په یوه لا خطرناکه ترهګریزه ډله بدله کړي. نړۍ باید ژر تر ژره اقدام وکړي مخکې له دې چې TTP په لا ظالمو ځواکونو بدل شي چې نور ګډوډي او بې ثباتي رامنځته کړي. له دې نړیوال ګواښ سره د معاملې لپاره یو فوري او مهم غبرګون ته اړتیا ده او د بشریت پر وړاندې د هغې د ګواښونو د کنټرول لپاره یو ډېر سیستماتیک چلند ته اړتیا ده.
د لیکوال پیژندنه:
ډاکټر احمد خان یو خپلواک څېړونکی دی چې په اسلام اباد، پاکستان کې اوسېږي او د سیمه ییز امنیت، ترهګرۍ، او افراطیت ضد برخو کې لېوالتیا لري. د هغه څېړنې په سویلي اسیا او منځني ختیځ کې په ترهګری، بنسټ پالنې او د ترهګرۍ خلاف پالیسیو ولاړې دي. هغه له څېړنیزو مرکزونو او نړیوالو سازمانونو سره کار کوي او په منظمه توګه څېړنې خپروي او د پالیسۍ په خبرو اترو کې ونډه اخلي.
