پاکستان او افغانستان تر منځ د امن مذاکراتو دريم پړاو، چې د نومبر په ۶مه پیل شوی و، تېره شپه پرته له کوم واضح پایلې ختم شو. دا وضعیت د دواړو هېوادونو تر منځ د اړیکو د خرابېدو او د افغانستان لپاره د لویو ستونزو د رامنځته کېدو اندېښنې راپورته کړي دي. مخکې له دې، په قطر او ترکیه کې دوه نور پړاوونه شوي و چې پکې د اوربند او مذاکراتو د دوام پرېکړه شوې وه.
صحافي طاهر خان، چې د دواړو هېوادونو امنیتي وضعیت ته ژوره نظر لري، وايي چې د مذاکراتو اصلي هدف د ٹی ٹی پي د ستونزې حل او د کشیدګۍ کمول و، خو مذاکراتو کې هېڅ پرمختګ ونه شو. هغه زياته کړه چې نړیوالې ادارې ٹی ٹی پي د خطرناکې ډلې په توګه ګڼي، او که دا ستونزه پرته له حل پاتې شي، د سیمې او پاکستان لپاره لویه ستونزه رامنځته کېږي.
طاهر خان وويل چې د مذاکراتو ناکامي تر ټولو لوی دلیل دا و چې پاکستان غوښتل د افغانستان له خاورې څخه د ترهګرو د راتګ مخه ونیسي، خو افغان طالبان د دې لپاره چمتو نه وو. طالبان فکر کوي چې که د ٹی ٹی پي پر ضد اقدام وشي نو په کور دننه به له جنجال سره مخ شي. افغانستان نه غواړي چې په خپله خاوره کې د ٹی ٹی پي موجودیت ومني، څو نړیوال نظر کې داسې تاثر رامنځته نه شي چې د دې خاوره د نورو هېوادونو پر ضد کارول کېږي.
تجزیه کار رفعت اورکزئي وايي، پاکستان غوښتل چې د ٹی ٹی پي حملې په رسمي تحریري موافقه بندې شي، خو افغان طالبان یوازې زباني ژمنې وکړې. افغان وفد د هر ډول ضمانت ورکولو ته چمتو و، خو تحریري موافقه یې ونه کړه، او همدا د مذاکراتو د ناکامۍ لوی دلیل شو. هغه زیاتوي چې وضعیت حساس دی او که په پاکستان کې لوی برید وشو، د افغانستان سره جګړې امکان هم شته.
پاکستاني چارواکي څه وايي؟
د مذاکراتو وروسته، د پاکستان دفاع وزیر خواجه آصف تایید کړه چې مذاکرات د نامعلومې مودې لپاره ودرول شول. هغه وویل چې د څلورم پړاو د مذاکراتو د پیل هېڅ اراده نشته او مذاکرات بشپړ بند دي. وزیر څرګنده کړه چې د ترکیې او قطر منځګړتيا هڅو سره سره، افغان وفد د تحریري ژمنو ورکولو ته چمتو نه و. افغان وفد غوښتل چې پاکستان یوازې د زباني ژمنو پر اساس باور وکړي، خو دا د نړیوالې ديپلوماتۍ اصولو سره سمون نه لري.
د اطلاعاتو وزیر عطا الله تارړ وویل چې مسؤليت د افغانستان پر غاړه دی چې د ترهګرۍ د مخنیوي په برخه کې خپلې نړیوالې او سیمې ژمنې پوره کړي. هغه زیاته کړه چې پاکستان افغان ولس ته هیڅ زیان نه غواړي، خو د طالبانو هغه اقدامات چې د افغانانو او نورو هېوادونو لپاره خطرناک وي، ملاتړ به یې ونکړي.
کارپوهان څه وایي؟
ماهران وايي، د مذاکراتو بندیدل د دواړو هېوادونو تر منځ د باور کموالی او د امنیتي اندېښنو څرګندونه ده. پاکستان اوس نه غواړي یوازې د زباني ژمنو پر اساس باور وکړي او غواړي چې کابل خپلې ژمنې په تحریري او رسمي بڼه وړاندې کړي. دوی وايي، که ژر سیاسي حل ته پام و نه شي، دا وضعیت د دواړو هېوادونو تر منځ د تناؤ سبب کېدی شي.
