پاکستاني ځواکونو په یوه ستره نړیواله کچه عملیاتو کښې یو ازبک ترهګر قوماندان، عابد ساپاروف ونیو. چې اوس ازبکستان کښې محکمې سزا ورکړه. د یادونې وړ ده چې د ازبکستان، روسیې، آذربایجان، قرغزستان او ایران امنیتي ادارې له ډېرو هڅو سره سره ونه توانېدې چې عابد ساپاروف ونیسي. نوموړی سږ کال د جنورۍ په میاشت کښې د پاکستاني امنیتي ادارو لخوا نیول شوی و او ازبکستان ته سپارل شوی و.

د ازبکستان یوې ضلعي محکمې د کاشکادریا صوبه اوسېدونکي ۴۶ کلن ازبک عابد ساپاروف ته ۱۶ کاله بند سزا ورکړې ده. نوموړي په داعش کښې غړیتوب درلود او په ۲۰۲۲ کال کښې یې پر ازبک سرحدي ښار د راکټي برید په ترسره کولو کښې لاس درلود.

د عابد ساپاروف د اسلامي ترهګرو ډلو سره اړیکې د راکټي برید څخه نږدې یوه لسیزه مخکې پیل شوې او د پلټونکو لخوا راټول شوي شواهدو د دې ازبک وګړي د جهادي کېدو سفر په زړه پورې او په زړه پورې ډول بیانوي.

په ظاهره د ساپاروف افراطیت د سلګونو منځني اسیايي وګړو یوه عادي کیسه ده چې په منځني ختیځ یا افغانستان کښې له ترهګرو ډلو سره یوځای شوي دي.

مګر د ساپاروف کیسه له روسیې څخه پیل شوه. ساپاروف د ۲۰۱۳ کال په جون کښې د روسیې اوفا ښار ته د مزدورۍ لپاره کډوال شو. هغه په ​​انټرنیټ کښې د ترهګرو ډلو لکه د ترکستان اسلامي غورځنګ او جهادچیلر یا جهادي عناصرو له خوا چمتو شوي غږیز او ویډیويي مواد ولیدل. په اوفا کښې د جهادیانو له غړو سره له اړیکو وروسته د ۲۰۱۳ کال په اګست کښې له روسیې څخه باکو ته ولاړ او له هغه ځایه د ایران زاهدان صوبه ته ورسېد. په دې توګه د ۲۰۱۴ کال په مارچ کښې یې افغانستان ته لاره پیدا کړه او د پاکستان وزیرستان قبایلي ضلعي میر علي تحصیل ته ورسېد.

د ازبک رسنیو د راپورونو له مخې عابد ساپاروف په وزیرستان کښې له ترکستان اسلامي غورځنګ سره یوځای شوی و.

د دې ډلې نوم یو څه عجیب دی ځکه د عابد ساپاروف په اړه د رسنیو په یوه راپور کښې ویل شوي چې کله ساپاروف په اوفا کښې و. هغه ته رسیدلي ځینې نظامي مواد د طاهر یولداش پر نظریاتو ولاړ وو.

په یاد ولرئ چې قاري طاهر یلداشیف د ازبکستان اسلامي غورځنګ (IMU) په نوم یوه ترهګره ډله جوړه کړه او تر هغه چې د ۲۰۱۹ کال په اګست کښې په پاکستان کښې د امریکا د بې پایلټه الوتکې په برید کښې ووژل شو. د هغې مشري یې کوله. د IMU موخه د ازبک حکومت نسکورول وو او په ۱۹۹۹ او ۲۰۰۰ کلونو کښې یې په ازبکستان کښې وسله وال بریدونه وکړل. آيی ایم یو د طالبانو متحد وو او د ۲۰۰۱ کال په وروستیو کښې د امریکا په مشرۍ د پوځي عملیاتو په پیل کښې په افغانستان کښې وو. د امریکا د بمبارۍ او د امریکا پلوي ازبک تاجک ملیشو عملیاتو له امله IMU ته په افغانستان کښې سخت زیانونه واوښتل او د عربي وسله والو په څیر د قاري طاهر یلداشیف په ګډون د ډلې پاتې غړي وتوانیدل چې له پولې څخه پاکستان ته وتښتي.
پاکستان ته له رسیدو وروسته ساپاروف په روزنیزو کمپونو کښې برخه واخیسته او وروسته یې د وسله والو لپاره د “اکمالاتي مرکز” په توړه یو مهم رول ولوباوه.

د ازبک رسنیو د راپورونو له مخې د ۲۰۱۶ کال په پیل کښې د ترکستان اسلامي غورځنګ وویشل شو. په دې موده کښې پاکستاني پوځ په شمالي وزیرستان کڅې یو بشپړ عملیات پیل کړل. ساپاروف له شمالي وزیرستان څخه وتښتید او په افغانستان کښې په جلال آباد کښې له هغه وخت راهیسې فعال دولت اسلامي فی ولایت خراسان، یعني داعش، له عناصرو سره لاس ورکړ او ورسره پاتې شو. خو په حقیقت کښې د ۲۰۱۵ کال په اګست کښيIMU، چې تر هغه وخته په پاکستان کښې فعال و. په هم اغه وخت کښې د هغه مشر عثمان غازي له داعش سره بیعت کړی و او همدا د IMU د ویش لامل شوی و. د IMU یوه برخه له غازي سره افغانستان ته ولاړه (چیرې چې ډیری یې په زابل او هرات صوبو کښې په جګړو کښې ووژل شول) په داسې حال کښې چې پاتې نور یې ډیری شمال ختیځ افغانستان ته ولاړل.

د جلال آباد په ښار کښې د ۲۰۲۱ کال د اګست تر میاشتې پورې کله چې طالبان بیا واک ته ورسېدل. داعش لا هم هلته یو څه شتون درلود. که څه هم عملیات ترسره شوي وو. خو افغان طالبان هم لکه د روسیې، آذربایجان او ازبکستان په څېر د عابد ساپاروف په نیولو او وژلو کښې پاتې راغلل.

د ازبکستان څېړونکو په وینا ساپاروف د ۲۰۱۶ څخه تر ۲۰۲۴ پورې د داعش خراسان په ډله کښې خورا فعال رول درلود. ساپاروف په جلال آباد، کندز، مزار شریف، او کابل کښې د بریدونو په پلانولو کښې ښکیل و. د هغه تر قوماندې لاندې ډلې په مختلفو وختونو کښې د افغان حکومت، بهرنیو سرتیرو، او طالبانو پر وړاندې جګړه کړې ده.

ساپاروف د داعش خراسان لپاره په جذبولو، رسنیزو تبلیغاتو او ترهګریزو بریدونو په چمتو کولو کښې هم ښکیل و.

د ازبکستان د څارنوالانو په وینا ساپاروف د ۲۰۲۲ کال په جون کښې په کابل کښې د سکهـ معبد د بمبارۍ په پلانولو کښې مرسته کړې وه. دا بم د یوه تاجک وګړي له خوا ایښودل شوی و چې ابو محمد تاجیکي نومېده. که څه هم افغان طالبانو ډېره هڅه وکړه خو عابد ساپاروف ته نږدې هم نه شول. حتی داسې آوازې وې چې ورته پیغام لېږل شوی و چې هر چېرته چې غواړي لاړ شي او هر څه چې غواړي وکړي. خو له افغانستانه ووځي.

عابد ساپاروف د ۲۰۲۲ کال په ستمبر کښې په کابل کښې د روسیې پر سفارت په بمبارۍ کښې هم ښکیل و. په دې ترهګریز برید کښې ځانمرګی بریدګر یو ازبک وګړی و چې ابراهیم نومېده. هغه له برید څخه دوه ورځې مخکې د ساپاروف سره په کابل کښې په یوه اپارټمنټ کښې اوسېده او ساپاروف ظاهراً ابراهیم سفارت ته رسولی و. د دې برید وروسته روسیه، ازبکستان او افغان طالبان په ګډه د عابد ساپاروف د له منځه وړلو لپاره هڅې پیل کړې. خو عابد ساپاروف په ډېره بې پرواۍ سره د سیمې دې هیوادونو ته سفرونه کول. په دې موده کښې هغه د قرغزستان له یوه قوماندان طارق سره ولیدل. عابد ساپاروف د هغه لپاره هم کار پیل کړ او په دې توګه د قرغزستان د حکومت تر هدف لاندې هم راغی. طارق یو ناسکه زوی درلود چې زبیر نومېده. عابد ساپاروف هغه ته هم روزنه ورکړه.

د ازبکستان لپاره د عابد ساپاروف تر ټولو جدي ترهګریزه عمل د سکهـ معبد او د روسیې پر سفارت بمي چاودنې وې. ځکه د یوه ازبک وګړي په توګه د روسیې پر ازبکستان باندې ډېر فشار و. د ۲۰۲۲ کال د جولای په ۵، د قوماندان طارق لخوا چمتو شوي پنځه راکټونه له افغانستان څخه د امو سیند له پورې غاړې د ازبکستان سرحدي ښار ترمذ ته توغول شول. د ازبک څارنوالانو شواهد وړاندې کړل چې ساپاروف په ترمذ باندې توغول شوي راکټونه په شخصي توګه ذخیره کړي، انتقال کړي، او چمتو کړي وو.

راکټونو سرحدي ملکیتونو ته زیان رسولی و. خو په ولس کښې چا ته ځاني زیان نه و اوښتی. خو له دې برید څخه مخکې په هم دې کال د اپریل په میاشت کښې هم له افغانستان څخه پر ترمذ د راکټ توغولو یوه ناکامه هڅه شوې وه. لس راکټونه توغول شوي وو خو ټول په سیند کښې پرېوتل. څارنوالانو البته د عابد ساپاروف اړیکه له دې ناکام برید سره نه وه تړلې.

څو کاله وروسته کله چې افغان طالبان د عابد ساپاروف همکارانو ته نږدې شول. ځکه پورتنیو ټولو هیوادونو افغان طالبانو ته بشپړ استخباراتي راپورونه ورکړي وو. خو عابد ساپاروف افغان طالبانو ته دوکه ورکړه او پاکستان ته په تېښته بریالی شو. خو هغه په پاکستان کښې د پاکستان ضد مختلفو سازمانونو سره پناه اخیسته. پاکستان د هغه د ژوندي نیولو لپاره یوه ځانګړې ډله جوړه کړه. په دې توګه د دې ډلې په مرسته د ۲۰۲۴ کال په ستمبر کښې د پاکستان امنیتي ځواکونو د عابد ساپاروف ۲۰ همکاران ونیول. چې پکې د اندیجان، نمنګان او سر دریا څخه د ازبکستان وګړي شامل وو. د ۲۰۲۵ کال په جنوري کښې بالاخره عابد ساپاروف ونیول شو او ازبکستان ته وسپارل شو.

د ازبکستان څخه رارسیدلي راپورونو له مخې، عابد ساپاروف تر یوې کچې خپل جرم منلی او پر خپلو کړنو یې توبه ایستلې ده.
د رسنیو د راپور له مخې هغه له محکمې غوښتنه وکړه چې دا په پام کښې ونیول شي چې هغه مخکې کوم جرمي سابقه نه لري او یوه کورنۍ او درې ماشومان لري.
د څارنوالانو د شواهدو دقیقیت اټکل کول ستونزمن دي. خو په ټولو قضایي کارونو کښې د عابد ساپاروف تړاو له IMU څخه زیات د ترکستان په اړه فعالو سازمانونو ته و.