یک گزارش جدید از سروی تسلیحات کوچک (SAS) تصویری پیچیده از وضعیت موجودیت تسلیحات در افغانستان سه سال پس از تسلط طالبان ارائه کرده است. اگرچه طالبان اقداماتی برای تقویت کنترل ذخایر اسلحه و محدود کردن دسترسی غیرنظامیان انجام داده‌اند، تجارت غیرقانونی اسلحه، هرچند با سرعت کمتر، همچنان ادامه دارد و نگرانی‌ها در مورد بی‌ثباتی منطقه‌ای را افزایش می‌دهد.

گزارش SAS، که بر اساس دو سال تحقیقات ساحوی در افغانستان و پاکستان تهیه شده است، موجودیت و قیمت انواع سلاح‌ها در بازارهای غیررسمی را مستند کرده است. این تحقیق نشان می‌دهد که در حالی که طالبان اقداماتی نظیر اجرای طرزالعمل‌های صدور مجوز و ضبط اسلحه‌ها انجام داده‌اند، بازارهای غیررسمی همچنان فعال هستند و اغلب با تایید ضمنی مقامات پایین‌رتبه طالبان، نشان‌دهنده ناهماهنگی در تلاش‌ها برای کنترل جریان سلاح در سراسر کشور است.

براساس این گزارش، موجودیت سلاح در بازارهای غیررسمی پس از تسلط طالبان نسبتا ثابت مانده است. با این حال، قیمت برخی از سلاح‌ها، به‌ویژه تفنگ‌های M4 و M16 ساخت ایالات متحده، به طور چشمگیری افزایش یافته است که نشان‌دهنده محدودیت‌های احتمالی در عرضه یا تقاضای بیشتر است. سلاح‌های الگوی ناتو، مانند M4 و M16، به طور مداوم نسبت به سلاح‌های الگوی شوروی گرانتر هستند که این امر بازتابی از کمبود نسبی و ارزش درک شده آنها است.

علاوه بر این، یک “چکه آهسته” قاچاق اسلحه فرامرزی بین افغانستان و پاکستان ادامه دارد، به طوری که سلاح‌های جدیدتر ناتو و سلاح‌های قدیمی‌تر شوروی به راحتی در برخی مناطق مرزی در دسترس هستند. این گزارش نگرانی‌های مستمر درباره تأمین سلاح به گروه‌های تروریستی شناخته شده، از جمله تحریک طالبان پاکستان (TTP) و القاعده را برجسته می‌کند.

این گزارش تأثیر منازعات داخلی درون طالبان بر تلاش‌های کنترل تسلیحات را برجسته می‌کند. رقابت‌های بین جناح‌های مختلف طالبان موجب تأثیرگذاری بر کارآمدی مقررات و ادامه فعالیت بازارهای غیرقانونی سلاح‌ها شده است. همچنین، گزارش به پیوند تاریخی قاچاق مواد مخدر و اسلحه در افغانستان اشاره دارد. در حالی که طالبان رسماً کشت خشخاش را ممنوع کرده‌اند، برخی جناح‌ها همچنان در تجارت مواد مخدر دخیل هستند و از عواید آن برای تأمین سلاح در بازارهای بین‌المللی بهره‌برداری می‌کنند.

محققان SAS قیمت‌های سلاح‌ها را در بازارهای غیررسمی پیگیری کرده‌اند تا وضعیت موجودیت و جریان عمومی تسلیحات را بررسی کنند. اما، این گزارش محدودیت ها را تصدیق میکند، مخصوصاً در ارزیابی میزان فراهم ساختن عمدی اسلحه به گروه های تروریستی.

اگرچه سلاح‌های ناتو و شوروی در پاکستان نیز به فروش می‌رسند، این گزارش تأکید می‌کند که فروشندگان به دلیل نگرانی از اقدامات دولتی، از جمله دستگیری‌ها و ضبط‌ها، تمایلی به نمایش آشکار این سلاح‌ها ندارند.

در نهایت، گزارش نتیجه می‌گیرد که گسترش تسلیحات در افغانستان به‌طور عمیق با منازعات محلی، تغییرات قدرت و تنش‌های قومی در ارتباط است. محققان هشدار می‌دهند که تشدید تنش‌ها میان افغانستان و پاکستان، به ویژه با حملات فرامرزی تحریک طالبان پاکستان (TTP)، می‌تواند تعادل کنونی را بی‌ثبات کرده و موجب افزایش جریان‌های غیرقانونی تسلیحات شود.