د ایران او اسراییل تر منځ نازک اوربند د چهارشنبه په ورځ دویمې ورځې ته ننوتلی. په داسې حال کښې چې واشنګټن د تهران سره د خبرو د ژر بیا پیل کیدو نښې ورکوي. ولسمشر ډونلډ ټرمپ اشاره وکړه چې د امریکا او ایران چارواکي ښايي راتلونکې اونۍ سره وګوري. چې دې پرمختګ د ډیپلوماټیک پرمختګ لپاره لنډمهاله هیلې راپارولي دي.
په ناټو سرمشریزه کښې ټرمپ د رسمي خبرو اترو ته ژمن پاتې کیدو ته زړه نازړه ښکاریده. پرځای یې ادعا وکړه چې د امریکا بریدونو د ایران ایټمي بنسټونه له منځه وړي دي. هغه وویل چي دوی جګړه وکړه او جګړه پای ته ورسیده. هغوي وویل چي زه نه پوهیږم مونږ یوه موافقه لاسلیک کړو .
د ټرمپ له څرګندونو سره سره تهران د هیڅ ډول پلان شوو خبرو اترو منلو ته غاړه نه ده ایښې. د امریکا او ایران د خبرو اترو شپږم پړاو چې په اصل کښې د دې میاشتې په پیل کښې په عمان کښې ټاکل شوی وو. د اسراییلو د پوځي اقدام وروسته لغوه شو. په هرصورت د منځني ختیځ لپاره د امریکا ځانګړي استازي سټیو ویټکوف وویل چې مستقیم او غیر مستقیم اړیکې په وروستیو ورځو کښې دوام لري.
په تهران کښې د واشنګټن د ارادو په اړه شکونه لوړ دي. د ایران پارلیمان دا اونۍ یو قانون تصویب کړ چې د ایټمي انرژۍ د نړیوالې ادارې سره د همکارۍ د بندولو اجازه ورکوي. چې لامل یې پر ایران ایټمي تاسیساتو د امریکا په مشرۍ بریدونو په اړه د دې ادارې چوپتیا یاده شوې ده. د پارلیمان مشر محمد باقر قالیباف پر دې اداره تور ولګاوه چې خپل مسؤلیتونه یې نه دي ترسره کړي.
سره له دې ځینې نړیوال فعالین لا هم هیله مند دي. د فرانسې ولسمشر ایمانویل میکرون چې د جګړې پر مهال یې څو ځله د ایران له ولسمشر مسعود پزشکیان سره خبرې کړې وې. پر تهران یې ټینګار وکړ چې خبرو اترو ته راستانه شي. فرانس د ۲۰۱۵ کال د ایټمي تړون یوه کلیدي خوا وه. چې د ټرمپ تر مشرۍ لاندې د متحده ایالاتو له وتلو وروسته له منځه لاړه.
د ایټمي انرژۍ د نړیوالې ادارې عمومي رییس رافایل ګروسي وویل چې هغه له ایراني چارواکو سره اړیکه نیولې ترڅو د نوي تفتیشونو لپاره فشار راوړي. هغه د څارنې د بیا پیلولو پر بیړنۍ اړتیا ټینګار وکړ او یادونه یې وکړه چې ایران ادعا کوي چې د بریدونو څخه دمخه یې د یورانیمو کلیدي زیرمې ځای پر ځای کړي دي. هغه وویل چي مونږ اړتیا لرو چې بیا ښکیل شو. تفتیشونه باید اوس بیا پیل شي چې دښمنۍ پای ته رسیدلي دي.
په داسې حال کښې چې د امریکا او اسراییلو چارواکي ټینګار کوي چې پر ایران ایټمي تاسیساتو وروستي هوایي بریدونه یوه ستراتیژیکه بریالیتوب و. د هغوی د اوږدمهاله اغیزو په اړه مخ پر ودې پوښتنې شتون لري. ټرمپ ادعا وکړه چې بریدونو د ایران پروګرام په بشپړ ډول له منځه وړی. خو استخباراتي راپورونه ښیي چې زیان ښايي یوازې پرمختګ څو میاشتې وځنډوي.
ایراني چارواکو د بمباریو شدت منلی. چې راپورونه یې وايي د امریکا د بي ۲ بمباریو او د بم د شنډولو مهماتو په کارولو سره یې درې ایټمي ځایونه په نښه کړي دي. د بهرنیو چارو وزارت ویاند اسماعیل بقایي وویل چي زمونږ ایټمي بنسټونه سخت زیانمن شوي دي. دا خبره ریښتیا ده. په هرصورت هغه ټینګار وکړ چې ایران لا هم د ايټمي انرژۍ د تعقیب حق لري او د ایټمي انرژۍ د نړیوالې ادارې همکاري یې په بشپړه توګه پای ته نه ده رسولې.
د اسراییلو ایټمي انرژۍ کمیشن د ټرمپ ارزونه تایید کړه او ویې ویل چې ګډ عملیات د ایټمي وسلو تولید لپاره د ایران وړتیا څو کاله شاته غورځولې ده. کمیشن د خپلې ادعا د ثابتولو لپاره هیڅ شواهد نه دي خپاره کړي.
د دې نازک آرامۍ سره سره تر سطحې لاندې تاوتریخوالي لا هم شتون لري. ایراني چارواکو خبرداری ورکړی چې که څه هم خبرې اترې په اصولو کښې تل ممکن دي. ملي امنیت باید لومړیتوب ولري. بقایي پر متحده ایالاتو تور ولګاوه چې پر ایران ایټمي ځایونو د خپلو بریدونو له لارې یې ډیپلوماسي له خنډ سره مخ کړې ده.
یو اسراییلي چارواکي اوربند د چوپتیا لپاره چوپتیا ترتیب په توګه تشریح کړ. یو متقابل کمښت چې د ایران د ایټمي راتلونکي په اړه هیڅ رسمي موافقه نه لري. دې چارواکي د نوم نه ښودلو په شرط خبرې وکړې. د داخلي بحثونو حساسیت ته یې اشاره وکړه.
د ایټمي انرژۍ د نړیوالې ادارې مشر رافایل ګروسي د اوسني فرصت د ضایع کیدو په اړه خبرداری ورکړ. هغه وویل چي حتی په جګړه کښې هم فرصتونه رامنځته کیږي.مونږ باید اوس عمل وکړو ترڅو د لا زیاتې جګړې مخه ونیسو او د اوږدمهاله حل په لور کار وکړو.
